O ναυτιλιακός τομέας της Ευρώπης σημειώνει πρόοδο προς μεγαλύτερη βιωσιμότητα, αλλά απαιτείται εντατικοποίηση των προσπαθειών τα επόμενα χρόνια για την επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ, που στοχεύουν στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, της ρύπανσης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και στην καλύτερη προστασία της βιοποικιλότητας. αναφέρεται στη δεύτερη έκδοση της Ευρωπαϊκής Έκθεσης για το Περιβάλλον των Θαλάσσιων Μεταφορών, που δημοσιεύθηκε σήμερα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (EEA).
Οι θαλάσσιες μεταφορές διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση του εμπορίου, της οικονομικής ανάπτυξης, της συνδεσιμότητας και της προσβασιμότητας, συμβάλλοντας παράλληλα στην ενεργειακή ασφάλεια και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ωστόσο, η αυξημένη ζήτηση για θαλάσσιες μεταφορές συνοδεύεται από πρόσθετες περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα και τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Σύμφωνα με την έκθεση, η οποία παρέχει ενημέρωση για την περιβαλλοντική απόδοση του τομέα και αξιολόγηση των προσπαθειών για τη βιωσιμότητα του, έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος, αλλά η μείωση των εκπομπών παραμένει πρόκληση.
Δραστηριότητες όπως η μεταφορά φορτίων, εμπορευματοκιβωτίων, η εμπορική αλιεία, τα δεξαμενόπλοια και τα κρουαζιερόπλοια, καθώς και οι λιμενικές δραστηριότητες, παραμένουν σημαντικοί συντελεστές σε ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών προκλήσεων, με τον συνολικό τομέα να ευθύνεται για το 3-4% των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) της ΕΕ, ένα ποσοστό που πρέπει να μειωθεί.
Εν τω μεταξύ, οι εκπομπές μεθανίου (CH4) έχουν τουλάχιστον διπλασιατεί μεταξύ 2018 και 2023, αντιπροσωπεύοντας το 26% των συνολικών εκπομπών μεθανίου του τομέα το 2022. Εκτός από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η μείωση των ατμοσφαιρικώρων όπως τα οξείδια του θείου και του αζώτου (NOx) συνεχίζει να αποτελεί ζήτημα.
Οι θαλάσσιες μεταφορές συνεχίζουν επίσης να συμβάλλουν στη ρύπανση των υδάτων, μέσω διαρροών πετρελαίου και απορρίψεων λυμάτων από πλοία, καθώς και στον υποβρύχιο θόρυβο. Τα θαλάσσια απορρίμματα από την αλιεία και τη ναυτιλία εκτιμάται ότι έχουν μειωθεί κατά το ήμισυ την τελευταία δεκαετία, αλλά παραμένουν δύσκολο να αντιμετωπιστούν συνολικά. Η απώλεια εμπορευματοκιβωτίων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που περιέχουν πλαστικά σφαιρίδια, παραμένει επίσης σημαντική πηγή θαλάσσιας ρύπανσης.
Η έκθεση αποκαλύπτει επίσης ότι η χρήση εναλλακτικών καυσίμων και πηγών ενέργειας έχει αυξηθεί, αν και από χαμηλή βάση. Ωστόσο, όπως είναι η κατάσταση σήμερα, ορισμένα υποσχόμενα εναλλακτικά καύσιμα θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά την παραγωγή τους για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στη δυνηκή ζήτηση. Επιπλέον, θα πρέπει να αναπτυχθούν εναρμονισμένες διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές και να εξασφαλιστεί η εκπαίδευση των ναυτικών στις νέες τεχνολογίες απαλλαγής από τον άνθρακα.
Επαινώντας την έκθεση, ο Επίτροπος για τις Βιώσιμες Μεταφορές και τον Τουρισμό, Απόστολος Τζιττζικώστας, δήλωσε: «Η νέα Ευρωπαϊκή Έκθεση για το Περιβάλλον των Θαλάσσιων Μεταφορών αποτελεί πολύτιμο οδηγό για το μέλλον της ευρωπαϊκής ναυτιλίας, ένα μέλλον που είναι ταυτόχρονα βιώσιμο, ανταγωνιστικό και ανθεκτικό. Αυτή η έκθεση είναι επίσης ένα κάλεσμα για δράση. Εργαζόμενοι μαζί, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι θαλάσσιες μεταφορές θα παραμείνουν βασικός παράγοντας στην παγκόσμια οικονομία μας, μειώνοντας παράλληλα το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και προστατεύοντας τους ωκεανούς μας για τις μελλοντικές γενιές».
Η Jessika Roswall, Επίτροπος της ΕΕ για το Περιβάλλον, την Ανθεκτικότητα των Υδάτων και την Ανταγωνιστική Κυκλική Οικονομία, πρόσθεσε: «Τα ύδατά μας βρίσκονται υπό πίεση λόγω της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας, της κακής διαχείρισης και της ρύπανσης. Γι’ αυτόν τον λόγο, θα προωθήσω τη Στρατηγική Ανθεκτικότητας των Υδάτων της ΕΕ. Χρειαζόμαστε μια αλλαγή παραδείγματος στο πώς εκτιμούμε το νερό, προκειμένου να διατηρήσουμε την ποιότητα και την ποσότητά του, αλλά και να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα του κλάδου διαχείρισης υδάτων. Απαιτείται μια προσέγγιση “από την πηγή στη θάλασσα”, καθώς οι δραστηριότητες στη θάλασσα συνδέονται άμεσα με εκείνες στην ξηρά. Τώρα είναι η στιγμή για μια μετασχηματιστική αλλαγή στους τομείς της ναυτιλίας και των υδάτων, ώστε να καταστήσουμε την Ευρώπη ανθεκτική στο νερό».
Προς την επίτευξη βιωσιμότητας
Νέα νομοθετικά μέτρα της ΕΕ, χρηματοδοτικές ευκαιρίες και επενδύσεις αναμένεται να επιταχύνουν την απαλλαγή του ναυτιλιακού τομέα από τις εκπομπές άνθρακα. Η ΕΕ έγινε η πρώτη περιοχή που εισήγαγε τιμολόγηση άνθρακα για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, μέσω της επέκτασης του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) στη ναυτιλία από το 2024. Τα έσοδα από το ETS τροφοδοτούν το Ταμείο Καινοτομίας, ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως προγράμματα για καινοτόμες, χαμηλών εκπομπών τεχνολογίες, το οποίο έχει ήδη υποστηρίξει περισσότερα από 300 ναυτιλιακά έργα.
Την ίδια στιγμή, ο Κανονισμός FuelEU Maritime, που τίθεται σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2025, προωθεί τη χρήση χαμηλού άνθρακα καυσίμων και ενεργειακών λύσεων, επιβάλλοντας όρια έντασης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ενέργεια που χρησιμοποιείται στα πλοία. Το μοντέλο FuelEU Maritime χρησιμεύει επίσης ως βάση για το προτεινόμενο Παγκόσμιο Πρότυπο Καυσίμων (GFS) για τη μείωση των εκπομπών μέσω του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO).
Η επίτευξη ενός βιώσιμου μέλλοντος για τον ναυτιλιακό τομέα απαιτεί συνεχείς προσπάθειες, καινοτομία και συντονισμένες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ και διεθνώς. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες, αλλά οι ευκαιρίες που προσφέρουν η ψηφιοποίηση και η τεχνολογική πρόοδος μπορούν να διαμορφώσουν ένα πιο πράσινο και ανταγωνιστικό μέλλον για τις θαλάσσιες μεταφορές.
Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA)