Στο πλαίσιο των διαρκών προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση της πράσινης ενέργειας, ανακοινώθηκε σήμερα μια σημαντική εξέλιξη που σηματοδοτεί ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων γνωστοποίησαν την εκταμίευση 3,66 δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, ποσό που θα διοχετευθεί σε 34 ενεργειακά έργα σε εννέα κράτη μέλη της ΕΕ.
Αυτές οι επενδύσεις έχουν ως πρωταρχικό στόχο τον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών συστημάτων στην Ένωση, συμβάλλοντας καθοριστικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας και των μεταφορών. Επιπλέον, αναμένεται να ενισχύσουν την ενεργειακή απόδοση, βοηθώντας ταυτόχρονα τα δικαιούχα κράτη μέλη να επιτύχουν τους κλιματικούς και ενεργειακούς τους στόχους. Παράλληλα, ενδυναμώνουν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας μέσω της στήριξης σύγχρονων, αποδοτικών και ανθεκτικών ενεργειακών υποδομών, προωθώντας την καινοτομία και μειώνοντας την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκταμίευση που έχει γίνει μέχρι σήμερα από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, το οποίο χρηματοδοτείται από τα έσοδα του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS). Συνολικά, από τον Ιανουάριο του 2021, το εκταμιευθέν ποσό ανέρχεται στα 19,1 δισεκατομμύρια ευρώ.
Οι χώρες που επωφελούνται από την τρέχουσα εκταμίευση είναι η Κροατία (€170 εκατ.), η Τσεχία (€1,05 δισ.), η Ελλάδα (€113,6 εκατ.), η Ουγγαρία (€181,3 εκατ.), η Λετονία (€40 εκατ.), η Λιθουανία (€37 εκατ.), η Πολωνία (€1,33 δισ.), η Ρουμανία (€712,3 εκατ.) και η Σλοβενία (€19,7 εκατ.). Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτός ο γύρος περιλαμβάνει τις πρώτες επενδύσεις στην Ελλάδα, η οποία εντάχθηκε στα δικαιούχα κράτη μέλη του Ταμείου Εκσυγχρονισμού τον Ιανουάριο του 2024.
Έργα Πράσινης Ενέργειας σε Όλη την Επικράτεια της ΕΕ
Τα 34 έργα που θα χρηματοδοτηθούν εστιάζουν κυρίως στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, στην χρήση και ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών δικτύων και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Ενδεικτικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Κροατία: Στήριξη για την παραγωγή και αξιοποίηση θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε συστήματα θέρμανσης και ψύξης.
- Τσεχία: Επενδύσεις σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
- Ελλάδα: Αντικατάσταση αστικών λεωφορείων diesel με νέα ηλεκτρικά λεωφορεία.
- Ουγγαρία: Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε δημόσια κτίρια.
- Λετονία: Αύξηση της χωρητικότητας του ηλεκτρικού δικτύου.
- Λιθουανία: Επενδύσεις σε μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας.
- Πολωνία: Ανάπτυξη προγράμματος «καθαρού αέρα» που υποστηρίζει βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση και αντικαταστάσεις πηγών θέρμανσης σε μονοκατοικίες.
- Ρουμανία: Αύξηση της ενεργειακής απόδοσης σε εγκαταστάσεις που υπάγονται στο EU ETS.
- Σλοβενία: Εκσυγχρονισμός και ανάπτυξη του δικτύου μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας για τη διευκόλυνση της ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών.
Το Ταμείο Εκσυγχρονισμού: Ένας Καταλύτης για την Κλιματική Ουδετερότητα
Το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, το οποίο χρηματοδοτείται από τα έσοδα πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπών στο πλαίσιο του EU ETS, στοχεύει στην υποστήριξη 13 χωρών της ΕΕ με χαμηλότερο εισόδημα (με κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κάτω του 75% του μέσου όρου της Ένωσης κατά τα έτη 2016-2018) στην πορεία τους προς την κλιματική ουδετερότητα. Τα δικαιούχα κράτη μέλη είναι η Βουλγαρία, η Κροατία, η Τσεχία, η Εσθονία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία, ενώ η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Σλοβενία εντάχθηκαν στα δικαιούχα από τον Ιανουάριο του 2024, σύμφωνα με την αναθεωρημένη οδηγία EU ETS.
Το Ταμείο υποστηρίζει επενδύσεις στην παραγωγή και χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, στην ενεργειακή απόδοση, στην αποθήκευση ενέργειας, στον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών δικτύων (συμπεριλαμβανομένης της τηλεθέρμανσης, των αγωγών και των δικτύων), καθώς και στη δίκαιη μετάβαση σε περιοχές που εξαρτώνται από τον άνθρακα. Συμπληρώνει άλλα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως η πολιτική συνοχής, ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Κινητοποιεί σημαντικούς πόρους που μπορούν να βοηθήσουν τις επιλέξιμες χώρες να υποστηρίξουν επενδύσεις σύμφωνα με το σχέδιο REPowerEU και το πακέτο “Fit For 55”. Λειτουργεί υπό την ευθύνη των δικαιούχων χωρών, σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Οι επόμενες προθεσμίες για την υποβολή επενδυτικών προτάσεων από τα κράτη μέλη της ΕΕ για χρηματοδότηση από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού είναι η 12η Αυγούστου 2025 για τις μη προτεραιοποιημένες προτάσεις και η 9η Σεπτεμβρίου 2025 για τις προτεραιοποιημένες προτάσεις. Οι προτεραιοποιημένες επενδύσεις εστιάζουν στον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών συστημάτων, στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας και των μεταφορών, καθώς και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, όπως αυτές αναφέρονται στην οδηγία EU ETS. Όλες οι άλλες επενδύσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις για το Ταμείο Εκσυγχρονισμού θεωρούνται μη προτεραιοποιημένες και υπόκεινται σε πρόσθετο έλεγχο.
