Σημαντική πρόοδο στην επίτευξη των φιλόδοξων κλιματικών και ενεργειακών της στόχων για το 2030 καταγράφει η Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με την πρόσφατη αξιολόγηση των Εθνικών Σχεδίων για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) από την Κομισιόν. Τα κράτη μέλη ανταποκρίθηκαν θετικά στις συστάσεις του Δεκεμβρίου του 2023, βελτιώνοντας αισθητά τα σχέδιά τους και φέρνοντας την Ένωση πιο κοντά στην μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% και στην επίτευξη τουλάχιστον 42,5% ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό της μείγμα.
Η τρέχουσα πορεία δείχνει ότι η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο για μείωση των καθαρών εκπομπών κατά περίπου 54% έως το 2030 (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990), εφόσον υλοποιηθούν πλήρως τα εθνικά και ευρωπαϊκά μέτρα. Αυτή η δυναμική, ιδίως στο σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον, υπογραμμίζει την αταλάντευτη δέσμευση της ΕΕ στην ενεργειακή μετάβαση και στην προτεραιότητα της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής.
Στρατηγικές πρωτοβουλίες, όπως η συμφωνία για καθαρή βιομηχανία και το σχέδιο δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια, αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω τα ΕΣΕΚ. Στόχος είναι η κινητοποίηση επενδύσεων για την απαλλαγή της βιομηχανίας από τον άνθρακα και την ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών, αξιοποιώντας στο έπακρο το εγχώριο δυναμικό σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και λύσεις ενεργειακής απόδοσης. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε σταθερότερες και πιο προσιτές τιμές ενέργειας μακροπρόθεσμα.
Τα κράτη μέλη επιδεικνύουν ισχυρή πολιτική βούληση για την απεξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού. Παράλληλα, επιταχύνουν την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και στηρίζουν τις ευάλωτες ομάδες μέσω επενδύσεων και ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων στην πράσινη οικονομία.
Η αξιολόγηση της Επιτροπής αποτελεί μια σταθερή βάση για τις μελλοντικές συζητήσεις σχετικά με την πορεία της ΕΕ προς την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές έως το 2040 και την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Η συνεργασία με τα κράτη μέλη θα ενταθεί για την κάλυψη τυχόν εναπομεινάντων κενών και την παροχή πρόσθετης καθοδήγησης.
Η επόμενη φάση επικεντρώνεται στην μετατροπή των σχεδίων σε απτή δράση, διασφαλίζοντας σταθερότητα και προβλεψιμότητα στο ενεργειακό τοπίο. Αυτό περιλαμβάνει την αποτελεσματική διοχέτευση δημόσιων πόρων για την υποστήριξη μετασχηματιστικών επενδύσεων, την ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων και τον συντονισμό των προσπαθειών σε περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη στην εφαρμογή των σχεδίων τους και στην αντιμετώπιση τυχόν προκλήσεων.
Σημειώνεται ότι το Βέλγιο, η Εσθονία και η Πολωνία εκκρεμούν ακόμα στην υποβολή των τελικών τους ΕΣΕΚ, κάτι που αναμένεται να γίνει άμεσα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογήσει ξεχωριστά τα σχέδια αυτά μόλις υποβληθούν επίσημα, ενώ βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη η αξιολόγηση του τελικού ΕΣΕΚ της Σλοβακίας.
Ο κανονισμός για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα απαιτεί την τακτική υποβολή των ΕΣΕΚ, τα οποία αποτελούν κρίσιμο εργαλείο για μια δίκαιη, ανθεκτική και κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη, καθοδηγώντας τις απαραίτητες επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση. Τα επικαιροποιημένα ΕΣΕΚ, που έπρεπε να υποβληθούν έως τις 30 Ιουνίου 2024, λαμβάνουν υπόψη την δέσμη προσαρμογής στον στόχο του 55%.
Η δέσμη μέτρων που δημοσιεύτηκε στις 28 Μαίου 2025 περιλαμβάνει μια συνολική αξιολόγηση σε επίπεδο ΕΕ και ένα έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με επιμέρους αξιολόγηση 23 εθνικών σχεδίων και καθοδήγηση για την εφαρμογή τους. Το εργαλείο διακυβέρνησης των ΕΣΕΚ θα επανεξεταστεί για την περίοδο μετά το 2030 στο πλαίσιο της επικείμενης αναθεώρησης του κανονισμού διακυβέρνησης.
