Νέα έρευνα σε 49 κρασιά από 10 χώρες της ΕΕ φέρνει στο φως ανησυχητικά επίπεδα TFA, χημικού που προέρχεται από φυτοφάρμακα PFAS.
Η ρύπανση εκτοξεύτηκε μετά το 2010 – Καμία ανίχνευση TFA πριν το 1988.
Σοκαριστικά ευρήματα φέρνει στο φως η νέα πανευρωπαϊκή έκθεση του Δικτύου Δράσης για τα Φυτοφάρμακα (PAN Europe), που δημοσιεύτηκε στις 23 Απριλίου 2025, υπό τον τίτλο «Μήνυμα από το Μπουκάλι – Η Ραγδαία Άνοδος της Μόλυνσης από TFA σε Ολόκληρη την ΕΕ». Η έρευνα διεξήχθη με τη συμμετοχή μελών και συνεργατών του PAN Europe από 10 χώρες – ανάμεσά τους και η Ελλάδα, μέσω του εθελοντικού οργανισμού για το αστικό περιβάλλον ECOCITY.
Η μελέτη αναλύει 49 κρασιά (10 παλαιά και 39 σύγχρονα) από Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Ισπανία. Σε όλα τα σύγχρονα κρασιά ανιχνεύθηκε το TFA (τριφθοροξικό οξύ), προϊόν αποδόμησης PFAS φυτοφαρμάκων και φθοριούχων αερίων, με διάμεση συγκέντρωση 110 μg/l και μέγιστες τιμές έως 320 μg/l — επίπεδα 100 φορές υψηλότερα από τα αντίστοιχα σε επιφανειακά και πόσιμα νερά. Αντίθετα, κανένα ίχνος TFA δεν ανιχνεύθηκε σε κρασιά συγκομιδής πριν το 1988. Η εκτόξευση των επιπέδων ξεκινά μετά το 2010.
Παράλληλα, στα μη βιολογικά κρασιά καταγράφηκαν υπολείμματα έως 8 φυτοφαρμάκων και μεταβολιτών στο 94% των δειγμάτων. Συνολικά εντοπίστηκαν 18 δραστικές ουσίες, μεταξύ των οποίων και δύο PFAS μυκητοκτόνα: fluopyram και fluopicolide. Αν και τέσσερα από τα πέντε βιολογικά κρασιά ήταν απαλλαγμένα από φυτοφάρμακα, όλα περιείχαν TFA, επιβεβαιώνοντας τη διάχυση του χημικού στο περιβάλλον και την αλυσίδα τροφής.
Ο Helmut Burtscher-Schaden, περιβαλλοντικός χημικός της αυστριακής GLOBAL 2000 και συντονιστής της μελέτης, χαρακτηρίζει τα αποτελέσματα ως «ανησυχητικά σε δύο επίπεδα: τη μαζική βιοσυσσώρευση στα φυτά και την εκρηκτική αύξηση από το 2010 και μετά». Παράλληλα, ο καθηγητής Michael Müller από το Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ κάνει λόγο για «κόκκινο συναγερμό για τη διατροφική ασφάλεια», επισημαίνοντας ότι «ακόμα και βιολογικά αμπέλια, ελεύθερα από χημικά για δεκαετίες, παρουσιάζουν επίπεδα TFA».
Η τάση αυτή επιβεβαιώνεται και από τα επίσημα στοιχεία του 2017 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπου τα επίπεδα TFA σε ευρωπαϊκά κρασιά δεν ξεπερνούσαν τα 120 μg/l. Σήμερα, μόλις οκτώ χρόνια μετά, οι τιμές έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί.
Η Salome Roynel, Υπεύθυνη Πολιτικής του PAN Europe, ζητά από την ΕΕ «άμεση απόσυρση όλων των ουσιών που απελευθερώνουν TFA στο περιβάλλον», ξεκινώντας με την απαγόρευση όλων των φυτοφαρμάκων PFAS και των φθοριούχων αερίων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην επικείμενη ψηφοφορία (14 Μαΐου) για την απαγόρευση του PFAS φυτοφαρμάκου flutolanil, χαρακτηρίζοντάς την ως «κομβική στιγμή για το μέλλον της υγείας και του περιβάλλοντός μας».
Τι είναι το TFA και γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες;
Το TFA (τριφθοροξικό οξύ) είναι μη αποικοδομήσιμο τελικό προϊόν της αποσύνθεσης άλλων ενώσεων PFAS — χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται σε τεχνολογίες ψύξης, αντικολλητικά προϊόντα και φυτοφάρμακα. Σύμφωνα με μελέτη της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος της Γερμανίας, η γεωργική χρήση PFAS φυτοφαρμάκων αποτελεί τη βασική πηγή μόλυνσης των υπόγειων υδάτων με TFA, με ετήσιο ποσοστό 76%. Ακολουθούν οι εκπομπές μέσω βροχής (17%) από φθοριούχα αέρια ψύξης, ενώ μονάδες επεξεργασίας λυμάτων και οργανικά απόβλητα (π.χ. κόπρανα) ευθύνονται για μόλις 3% έκαστο.
Αν και για χρόνια θεωρούνταν ακίνδυνο, μελέτη του 2021 —ανατεθειμένη από βιομηχανίες φυτοφαρμάκων στο πλαίσιο του κανονισμού REACH— αποκάλυψε σοβαρές δυσπλασίες σε έμβρυα κουνελιών. Έκτοτε, το TFA θεωρείται ύποπτο για αναπαραγωγική τοξικότητα στον άνθρωπο. Σήμερα, κορυφαίοι περιβαλλοντικοί επιστήμονες χαρακτηρίζουν την αυξανόμενη παρουσία του στον υδρολογικό κύκλο και τη βιόσφαιρα ως απειλή που ξεπερνά τα πλανητικά όρια ασφαλείας.
Η μελέτη [δείτε την εδώ], που περιελάμβανε αναλύσεις κρασιών από την Αυστρία, το Βέλγιο, την Κροατία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο και την Ισπανία, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τα μέλη και τους συνεργάτες του PAN Europe: Αυστρία (GLOBAL 2000), Βέλγιο (Nature & Progrès και Bond Beter Leefmilieu), Κροατία (Earth Trek), Γαλλία (Générations Futures), Γερμανία (PAN Germany), Ελλάδα (ECOCITY), Ουγγαρία (MTVSZ/Friends of the Earth Hungary), Λουξεμβούργο (Mouvement Écologique), Ισπανία (Ecologistas en Acción), και Σουηδία (Naturskyddsföreningen).
[1] Μήνυμα από το Μπουκάλι – Η Ραγδαία Άνοδος της Μόλυνσης από TFA στην ΕΕ [link]
