Μερικές φορές, μια φωτογραφία μπορεί να πει περισσότερα από χίλιες λέξεις – να χωρέσει μέσα της ευαισθησία, ελπίδα και δύναμη. Μια τέτοια φωτογραφία είναι και το «Ο Τοίχος της Καλοσύνης / Wall of Kindness» της Αγγελικής Χαραλαμπίδου, που ταξίδεψε από την Καστοριά μέχρι τις Βρυξέλλες και συγκίνησε όλη την Ευρώπη.
Η Αγγελική, φωτογράφος και εκπαιδευτικός με βαθιά αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του, απέσπασε το 1ο βραβείο στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό “Capture Your Climate Action” του European Climate Pact, αποτυπώνοντας με τον φακό της μια απλή αλλά βαθιά ανθρώπινη πράξη: τη συλλογική προσπάθεια μιας κοινότητας να στηρίξει τους πιο ευάλωτους, επαναδίνοντας ζωή σε υλικά που για κάποιους έχουν πάψει να είναι χρήσιμα.
Η φωτογραφία της εκτίθεται στον υπαίθριο χώρο του Berlaymont –της έδρας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες– στο πλαίσιο της έκθεσης φωτογραφίας (18 Μαρτίου – 2 Μαΐου), στέλνοντας ένα παγκόσμιο μήνυμα αλληλεγγύης, βιωσιμότητας και απλής, καθημερινής καλοσύνης.
Με αφορμή αυτή τη μεγάλη διάκριση, είχα τη χαρά να συναντήσω την Αγγελική και να μιλήσουμε για το πώς η φωτογραφία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο – και ίσως, να τον αλλάξει λίγο κιόλας.
Α.Λ.: Η φωτογραφία σας διακρίθηκε στην κατηγορία “Κλιματική Δράση στην Πόλη σου”. Πώς γεννήθηκε η ιδέα να αποτυπώσετε τον “Τοίχο της Καλοσύνης” μέσα από τον φακό σας και τι μήνυμα θέλατε να περάσετε;
Α.Χ.: Η ιδέα γεννήθηκε τη στιγμή που είδα το κομμένο δέντρο δίπλα στην κρεμάστρα με τα ρούχα. Ήταν κάτι που κατά κάποιον τρόπο με συγκλόνισε έτσι όπως τα είδα μαζί. Ο θάνατος και η ζωή… Αυτό σκέφτηκα εκείνη την ώρα. Πίστεψα πως αυτή η δράση του «Τοίχου της Καλοσύνης» ήταν κάτι που είχε δύναμη, αφού ενέπλεκε με έναν απλό τρόπο τους πολίτες στην προστασία του περιβάλλοντος. Το μήνυμα που θα ήθελα να μεταφέρω είναι αυτό της επαναχρησιμοποίησης υλικών και συγκεκριμένα του υφάσματος. Στην εποχή μας οι φυσικοί πόροι όλο κι εξαντλούνται και η παραγωγή νέων ρούχων απαιτεί σημαντικές ποσότητες νερού, λιπασμάτων κι ενέργειας. Είναι επομένως ένας φιλικός για το περιβάλλον τρόπος, αφού δεν απαιτείται ενέργεια για την παραγωγή νέου προϊόντος, συμβάλλοντας στην κυκλική οικονομία. Παράλληλα η φωτογραφία θίγει και το θέμα της κοπής των δέντρων προκειμένου να παραχθούν άλλα προϊόντα.
Επίσης να πω πως ο «Τοίχος της καλοσύνης» φέρει και το μήνυμα της εμπλοκής της κοινωνίας στην επίλυση των προβλημάτων της καθώς η δράση αυτή ξεκίνησε από πρωτοβουλία πολιτών με κοινωνική προέκταση. Δείχνει ενδιαφέρον κι αγάπη στον συνάνθρωπο. Ακόμη ενισχύει την αλληλεγγύη μεταξύ των κατοίκων της πόλης κι ευνοεί τους πολίτες που είναι οικονομικά ασθενέστεροι. Ο «Τοίχος της Καλοσύνης» είναι μια εθελοντική δράση της τοπικής κοινωνίας της Καστοριάς που ευαισθητοποιεί τους πολίτες για κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα.
Α.Λ.: Αναφέρατε πως υπήρξε “διάλογος” μεταξύ του κομμένου δέντρου και των ρούχων στον τοίχο. Ποια ήταν τα συναισθήματα ή οι σκέψεις που σας οδήγησαν σ’ αυτή την καλλιτεχνική σύλληψη;
Α.Χ.: Αρχικά αυτό που είδα ήταν τα κρεμασμένα ρούχα και το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν το ότι όταν κάποιος τα χαρίζει τους δίνει ζωή και πως εκείνος που θα τα φορέσει θα συνεχίσει τη ζωή τους. Αυτό με συγκίνησε ιδιαίτερα καθώς σκέφτηκα πως κι οι ζωές των ανθρώπων αυτών συνυφαίνονται με τα ρούχα αυτά, αφού τα ρούχα «έζησαν» και «θα ζήσουν» στιγμές μαζί με αυτούς. Και δίπλα το κομμένο δέντρο… Ο κύκλος του, αφού κι αυτό «είδε» πολλούς ανθρώπους στη ζωή του κι έζησε τις δικές του στιγμές, τερματίστηκε. Για μένα συμβόλισε όλα τα δέντρα που κόβονται στον πλανήτη. Οπότε θεώρησα πως η λύση της επαναχρησιμοποίησης υλικών θα μπορούσε να παρατείνει τη ζωή κάποιων άλλων δέντρων, όταν τα προϊόντα τους αξιοποιούνται ολιστικά.
Α.Λ.: Πώς ήταν η εμπειρία της συμμετοχής σας στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα στις Βρυξέλλες και τι σημαίνει για εσάς αυτή η διεθνής αναγνώριση;
Α.Χ.: Η συμμετοχή μου στην έκθεση φωτογραφίας του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το κλίμα στις Βρυξέλλες ήταν η ολοκλήρωση της διαδρομής της φωτογραφίας μου από την Καστοριά στις Βρυξέλλες. Εκεί μου δόθηκε η δυνατότητα να επικοινωνήσω τη δράση του «Τοίχου της Καλοσύνης» σε ευρωπαϊκό επίπεδο στην ετήσια εκδήλωση του Συμφώνου. Μάλιστα πολλοί ήταν εκείνοι που επηρεάστηκαν από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, την επικρότησαν και θέλησαν να τη μεταφέρουν στις χώρες τους. Επιπλέον συναντήθηκα με τους νικητές και τη νικήτρια των άλλων κατηγοριών του διαγωνισμού ανταλλάσσοντας απόψεις σχετικά με τα βιώματά μας και τις οπτικές μας για την κλιματική αλλαγή.
Όλα αυτά είναι πολύτιμα για μένα ως φωτογράφος και πολίτης, μου έδωσαν την ευκαιρία να μιλήσω με τον δικό μου –φωτογραφικό – τρόπο για ένα από τα κυριότερα σύγχρονα προβλήματα, το περιβαλλοντικό. Με τη νίκη μου στον διαγωνισμό, μου δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξω την άποψή μου πως ο καθένας και η καθεμιά από μας μπορεί να συμβάλλει με τον τρόπο του ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Αναμφίβολα λοιπόν, η αναγνώριση αυτή μου έδωσε το βήμα να παρουσιάσω το φωτογραφικό μου έργο σε μεγαλύτερο εύρος κοινού –πανελλαδικά, πανευρωπαϊκά, διεθνώς- κάτι που μου δίνει νέα ώθηση να συνεχίσω και να ορίσω νέους μελλοντικούς στόχους.
Α.Λ.: Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της φωτογραφίας ως εργαλείο για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και της κοινωνικής κινητοποίησης;
Α.Χ.: Η φωτογραφία γενικότερα έχει την ιδιότητα να παρουσιάζει αυτό που θέλει να δείξει ο φωτογράφος απομονωμένο από το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο ανήκει. Απομονώνοντάς το, το υπερτονίζει κι έτσι μπορεί εύκολα να πει αυτό που θέλει. Όταν λοιπόν ο φωτογράφος – έχοντας κι ο ίδιος ευαισθησίες για περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα – ανακαλύψει και θελήσει να επικοινωνήσει θέματα που αφορούν το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή και την κοινωνία μπορεί και να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει τους πολίτες. Η εικόνα είναι μια διεθνής και άμεση γλώσσα που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Για να δημιουργήσει συναισθηματική σύνδεση στον θεατή θα πρέπει με κάποιον τρόπο να καταφέρει να τον κάνει να ταυτιστεί με αυτή. Θεωρώ πως για παράδειγμα αυτό δεν είναι και τόσο δύσκολο με την έννοια ότι λίγο πολύ όλοι βλέπουμε γύρω μας τα περιβαλλοντικά ζητήματα που προκύπτουν και την κλιματική αλλαγή αλλά και τα προβλήματα που δημιουργούνται εξαιτίας τους. Αυτή η ταύτιση είναι πιο εύκολο να γίνει με μια εικόνα παρά με χίλιες λέξεις – παραφράζοντας το γνωστό ρητό…
Α.Λ.:Ο “Τοίχος της Καλοσύνης” είναι ένα απλό, αλλά βαθιά ουσιαστικό παράδειγμα κυκλικής οικονομίας και κοινωνικής προσφοράς. Πώς ανταποκρίνεται η τοπική κοινωνία στην Καστοριά σ’ αυτή τη δράση;
Α.Χ.: Η τοπική κοινωνία της Καστοριάς έχει αγκαλιάσει την πρωτοβουλία αυτή εδώ και πολλά χρόνια. Πολλές φορές περνώντας μπροστά από τέτοιους «Τοίχους» βλέπω ρούχα κρεμασμένα τα οποία τα παίρνουν όσοι και όσες τα χρειάζονται. Η συμμετοχή μου στο διαγωνισμό και η φωτογραφία μου που κέρδισε σε αυτόν, πιστεύω πως ανέδειξε τη δράση, ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας τους κατοίκους της Καστοριάς πιο στοχευμένα. Με τον τρόπο αυτό, ενισχύθηκε η ανταπόκριση και η συμμετοχή τους συμβάλλοντας τόσο περιβαλλοντικά όσο και κοινωνικά.
Α.Λ.:Μετά από αυτή τη διαδρομή, τι θα λέγατε σε νέους δημιουργούς που θέλουν να συνδυάσουν την τέχνη τους με την κοινωνική ή περιβαλλοντική αλλαγή; Τι σας έχει διδάξει η δική σας πορεία;
Α.Χ.: Η Τέχνη γενικότερα πιστεύω πως μπορεί να αλλάξει την οπτική των ανθρώπων, να γνωστοποιήσει ένα σημαντικό περιβαλλοντικό ή κοινωνικό ζήτημα, να προβάλει καλές πρακτικές κι έτσι να ενισχύσει την περιβαλλοντική συνείδηση και να βάλει τα θεμέλια για ένα πιο βιώσιμο παρόν και μέλλον. Είναι σημαντικό οι νέοι δημιουργοί να συνδυάσουν με τον τρόπο που ο καθένας από αυτούς το αντιλαμβάνεται με την κοινωνική ή την περιβαλλοντική αλλαγή, αφού έχουν τη δύναμη να κάνουν τους ανθρώπους να ενδιαφερθούν για τους άλλους αλλά και για το περιβάλλον. Η δική μου πορεία στον διαγωνισμό αυτό, αλλά και γενικότερα μου έδειξε πως ο καθένας από εμάς έχει τη δική του δύναμη να επηρεάσει, να εμπνεύσει, να αλλάξει…
