Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 27η θέση μεταξύ 118 χωρών στον Δείκτη Ενεργειακής Μετάβασης 2025, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Η συνολική της βαθμολογία ανέρχεται σε 64,6, με επίδοση 62,6 στην απόδοση του ενεργειακού συστήματος και 67,8 στην ετοιμότητα για μετάβαση. Η κατάταξη αυτή τοποθετεί την Ελλάδα περίπου στη μέση σε σχέση με τις χώρες της ΕΕ, με βελτίωση που οφείλεται κυρίως στην αύξηση της ετοιμότητας για μετάβαση, έναν δείκτη που ενσωματώνει παράγοντες όπως η πολιτική δέσμευση, οι επενδύσεις και οι υποδομές.
Η πορεία της Ελλάδας από το 2015 έως το 2025 καταγράφει σταδιακή άνοδο και στους τρεις βασικούς δείκτες της έκθεσης. Ειδικότερα, η ετοιμότητα για ενεργειακή μετάβαση εμφανίζει σταθερή βελτίωση, ξεπερνώντας τα επίπεδα απόδοσης του συστήματος τα τελευταία δύο χρόνια. Η πρόοδος αυτή αποδίδεται σε μια σειρά πολιτικών και επενδυτικών πρωτοβουλιών, όπως η αναβάθμιση του δικτύου, η ενίσχυση των υποδομών και η σταδιακή αύξηση της συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η σταθερή αυτή πρόοδος καταδεικνύει ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά εναρμόνισης με τους στόχους της ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής για τη βιώσιμη ενέργεια, παρά τις διαρθρωτικές προκλήσεις και τα περιθώρια βελτίωσης σε κρίσιμους τομείς, όπως η ενεργειακή απόδοση και η περαιτέρω μείωση των εκπομπών. Η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, η αύξηση των επενδύσεων και η περαιτέρω ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και διαφοροποίησης θεωρούνται κομβικής σημασίας για τη διατήρηση και επιτάχυνση αυτής της δυναμικής τα επόμενα χρόνια.
Γενικότερα, η παγκόσμια πρόοδος προς μια ασφαλή, ισότιμη και βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση επιταχύνεται. Παρά την επιτάχυνση, η δυναμική της μετάβασης απειλείται από αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, ελλείψεις επενδύσεων και το χάσμα μεταξύ καινοτομίας στην καθαρή ενέργεια και της εφαρμογής της σε περιοχές με αυξημένες ανάγκες. Η έκθεση «Fostering Effective Energy Transition 2025», που εκπονήθηκε σε συνεργασία με την Accenture, αξιολογεί τα ενεργειακά συστήματα 118 χωρών βάσει τριών παραμέτρων –ασφάλεια, βιωσιμότητα και ισότητα– καθώς και πέντε παραγόντων ετοιμότητας, όπως η πολιτική δέσμευση, η χρηματοδότηση, η καινοτομία, οι υποδομές και το ανθρώπινο δυναμικό. Το 2025, το 65% των χωρών βελτίωσε τη θέση του στον Δείκτη Ενεργειακής Μετάβασης, ενώ το 28% σημείωσε πρόοδο και στις τρεις βασικές παραμέτρους.
Στις ανεπτυγμένες οικονομίες παρατηρούνται προβλήματα συμφόρησης των δικτύων, υψηλές τιμές και καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων, την ώρα που περιοχές όπως η Αναδυόμενη Ευρώπη και η Αναδυόμενη Ασία καταγράφουν πρόοδο λόγω στοχευμένων μεταρρυθμίσεων, αναβαθμισμένων υποδομών και αυξανόμενων επενδύσεων στην καθαρή ενέργεια. Ο επικεφαλής του Κέντρου Ενέργειας και Υλικών του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, Roberto Bocca, αναφέρει πως τα ενεργειακά συστήματα εξελίσσονται με διαφορετικό ρυθμό και πως, παρά την πρόοδο, απαιτούνται άμεσες επενδύσεις στις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες ώστε να διατηρηθεί η θετική πορεία.
Ο Δείκτης Ενεργειακής Μετάβασης 2025 κατέγραψε αύξηση 1,1% σε ετήσια βάση, με την ισότητα να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη βελτίωση λόγω σταθερών τιμών ενέργειας και μείωσης των επιδοτήσεων, ενώ η βιωσιμότητα ενισχύθηκε μέσω της μεγαλύτερης διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών και της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Ωστόσο, η ενεργειακή ασφάλεια παρέμεινε στάσιμη λόγω των συστημάτων παραγωγής, εξάρτησης από εισαγωγές και περιορισμένης διαφοροποίησης. Παρά τις επενδύσεις δύο τρισεκατομμυρίων δολαρίων στην καθαρή ενέργεια το 2024, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανήλθαν σε επίπεδα ρεκόρ 37,8 δισεκατομμυρίων τόνων, καθώς η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας αυξήθηκε κατά 2,2%, λόγω της εξάπλωσης της τεχνητής νοημοσύνης, των κέντρων δεδομένων, της αυξημένης ανάγκης για ψύξη και της ηλεκτροκίνησης.
Στην κορυφή του Δείκτη Ενεργειακής Μετάβασης βρίσκονται η Σουηδία, η Φινλανδία και η Δανία, γεγονός που αποδίδεται στη μακροχρόνια πολιτική δέσμευση, τις ανθεκτικές υποδομές και τα διαφοροποιημένα ενεργειακά συστήματα χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν η Νορβηγία και η Ελβετία, ενώ ακολουθούν η Αυστρία, η Λετονία, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Πορτογαλία. Στην πρώτη εικοσάδα, η Κίνα κατέλαβε τη 12η θέση, ενισχυμένη από την ηγετική της θέση στην καινοτομία και τις επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια. Η Βραζιλία βρέθηκε στη 15η θέση, επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη ενεργειακή διαφοροποίηση και χαμηλότερες τιμές, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέλαβαν τη 16η και 17η θέση αντίστοιχα, με τις ΗΠΑ να κατατάσσονται πρώτες στην ενεργειακή ασφάλεια.
Η Ινδία βελτίωσε την ενεργειακή απόδοση και τις επενδύσεις, ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σημείωσαν τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο των τελευταίων δέκα ετών, λόγω εκτεταμένων αναβαθμίσεων υποδομών, στοχευμένων μεταρρυθμίσεων επιδοτήσεων και αύξησης της χρήσης καθαρής ενέργειας.
Η έκθεση επισημαίνει την ανάγκη για αναθεώρηση της έννοιας της ενεργειακής ασφάλειας, ώστε να συμπεριλάβει την ανθεκτικότητα των δικτύων και τις ψηφιακές υποδομές, διόρθωση των ανισορροπιών κεφαλαίων –κυρίως στις αναδυόμενες οικονομίες– και αντιμετώπιση εμποδίων όπως οι καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις, τα ελλείμματα σε ανθρώπινο δυναμικό και η χωρητικότητα των δικτύων. Για τη διατήρηση της προόδου και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, προτείνονται ευέλικτες πολιτικές που θα προσελκύσουν μακροπρόθεσμα κεφάλαια, εκσυγχρονισμός υποδομών, επενδύσεις σε δεξιότητες και καινοτομία, επέκταση της καθαρής τεχνολογίας ιδιαίτερα στους δυσπρόσιτους τομείς και αύξηση των κεφαλαιουχικών ροών στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Από το 2021, πάνω από το 80% της αύξησης της ζήτησης ενέργειας προέρχεται από αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, ενώ το 90% των επενδύσεων στην καθαρή ενέργεια κατευθύνεται σε ανεπτυγμένες αγορές και την Κίνα, αποκαλύπτοντας το χάσμα μεταξύ επενδυτικών ροών και μελλοντικής ζήτησης. Η Αναδυόμενη Ευρώπη σημείωσε τη μεγαλύτερη πρόοδο, κυρίως σε υποδομές και ισότητα, με τη Λετονία να καταγράφει την υψηλότερη βαθμολογία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο. Στην Αναδυόμενη Ασία, η Κίνα και η Μαλαισία πρωταγωνίστησαν στη βελτίωση της ρυθμιστικής πολιτικής και στην αύξηση των επενδύσεων στην καθαρή ενέργεια.
Η υποσαχάρια Αφρική κατέγραψε πρόοδο χάρη στην ενισχυμένη πολιτική δέσμευση και τη βελτίωση των χρηματοροών, με τη Νιγηρία να ανεβαίνει από την 109η θέση το 2016 στην 61η το 2025. Οι παραπάνω τάσεις καταδεικνύουν τη σημασία των στοχευμένων μεταρρυθμίσεων και των τοπικών στρατηγικών σε αγορές με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η έκθεση καταλήγει ότι η διαρκής πρόοδος της ενεργειακής μετάβασης εξαρτάται από την ανθεκτικότητα, την προσαρμοστικότητα και την ενίσχυση της περιφερειακής και διεθνούς συνεργασίας, καθώς τα ενεργειακά συστήματα μετασχηματίζονται σε ένα περιβάλλον εντεινόμενων κλιματικών, γεωπολιτικών και οικονομικών πιέσεων.
